Эрүүл мэндийн салбарт авлига хээл хахууль, эмч нарын хүнд суртал газар авч нийгэмд нэр хүнд нь унаад байгаа. Тэгвэл шинэ Засгийн газар 2013-2016 оны мөрийн хөтөлбөртөө эл салбарт тэр дундаа энхийн манаанд зогс­дог эмч нарт итгэх иргэ­дийн итгэлийг сэргээх ажлыг тусгажээ. Энэ хүрээнд шинэчлэлийн гарааг өчигдөр эхлүүл­лээ. Уулзалтын эхэнд Эрүүл мэндийн сайд Н.Удвал "Эрүүл мэндийн салбарт шинэ­чилж өөрчилж, засч залруулах олон асуудал бий. Бодлогын дутагдал, бу­руу төлөвлөлт, үр ашиггүй хөрөн­гө оруулалт, мэргэжлийн удирдлагын ман­­лайл­лын хомсдолоос болж олон ний­тийн дунд эрүүл мэндийн салба­рынхны нэр хүнд унаж байгаа. Шинэч­лэ­лийг нэг мөсөн хийж, үр дүнг тэр дор нь олны нүдэн дээр гаргаад тавих боломжгүй юм. “Эрүүл чийрэг Монгол хүн” хөтөлбөрийг эрүүл мэндийн салбар одоогийнхоо энэ арга барил, зан үйл, хуучин зурш­лаараа хэрэгжүүлэх юм бол шинэчлэл хийж чадахгүй. Тийм учраас эрүүл мэндийн салбарын шинэч­лэлийг үе шаттайгаар хэрэгжүүлэх нь зүйтэй” гэсэн юм. Мөн тэрээр Эрүүл мэндийн салбарынханд ард түмнийхээ зовлонг өөрсдийнхөө зовлон шиг хүлээж авах өр нимгэн, өрөвч зөөлөн сэтгэл хэрэгтэй байна. Өвчиндөө шаналж, цөхөрч туйлдсан, арга нь барагдаж яваа өвчтөн, үйлчлүүлэгчээ дээдлэн хүн­дэлж, эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээгээ шуурхай үзүүлж байдаг тийм соёл энэ салбарт үгүйлэгдэж  байгааг онцолсон. Уулзалтад эрүүл мэндийн дэд сайд Ж.Амарсанаа, Төрийн на­рийн бичгийн дарга Ж.Хатанбаатар болон орон нут­гийн эрүүл мэндийн газрын тө­лөө­лөл, бүсийн оношилгоо, эмчил­гээний төвийн эмч ажилтнууд оролцлоо.
Уулзалтын үеэр хөндөж байсан хамгийн анхаа­рал татсан асуудал нь эрүүл мэндийн салбарын сан­хүү­жилт, даатгал байлаа. Иргэд олон жил даатгал төлөөд л байдаг. Тэгсэн атлаа үр шимийг нь өнөөг хүртэл хүртэж чадахгүй байгаад гайхдаг. Тэгвэл эрүүл мэндийн санхүүжилтийн шинэчлэлийг таван аргаар хийхээр болжээ. Тухайлбал, улсын төсөв болон эрүүл мэндийн даатгалаар санхүүждэг үйлчилгээний хү­рээг тогтоох. Үүний дараа ямар үйлчилгээний хөлсийг иргэд хармаанаасаа төлбөл зо­хих жагсаалт гаргах аж. Хэдийгээр 2006 онд анх боловсруулж байсан ч мөр­дөхгүй явсаар өнөөг хүрчээ. Мөн эрүүл мэндийн салбарын санхүүжилт, төсвийн эх үүсвэрийг нэмэгдүүлэх арга хэмжээ авах болсон тухай ч энэ үеэр дуулгаж байлаа. Харин салбарын  зардлыг аваад үзэхэд эм, эмнэлгийн хэрэгслийнх хамгийн чухал зардалд тооцогддог байна. Үүний дараа  ажилчдын цалин, урамшуулал ордог аж. Эрүүл мэндийн салбарын төсөв хөрөнгө гарч буй зардлууд тэр дундаа эмийн зардалтай хэрхэн нийцэж байгааг харж үзэх юм байна.

Манай улсад эмийн чанар, аюулгүй байдал алдагдаж,  хэн дуртай нь хүссэн эм, антибиотикоо эмийн санд ороод  авах болсон. Тэгвэл энэ талаар Эрүүл мэндийн яамны Төрийн захиргаа удирдлагын газрын дарга Ч.Мөнхдэлгэртэй цөөн хором ярилцлаа.

-Бидний дунд эмийн зохистой хэрэглээ алдаг­даад байгаа. Үүнийг эрүүл мэндийн салбарын шинэч­лэлд хэрхэн шийдэ­хээр тусгасан бэ?
-Ямар ч байсан эхний гур­ван сард орон нутаг болон нийс­лэлд үйл ажиллагаа явуулж буй  эмийн сангуудад шал­галт хийнэ. Шалгалтын үр дүнг харж үзнэ. Ингэснээр зах зээлд зарж буй эмийн чанар аюулгүй байдалд дүгнэлт хийнэ. Цаашид Монгол Ул­сын зах зээлд худалдаалах эмийн журам батална. Мөн ча­нар аюулгүй байдалд ямар шинэч­лэл хийх вэ гэдгийг ч үүгээр гаргаж ирнэ.
-Стандартын шаардлага хангахгүй эмийн сангууд их байна хэмээн албаныхан ярих юм. Ялангуяа, гэр хороололд?
-Эм ханган нийлүүлэх бай­гуул­лагуудын стандарт хан­галт­гүй байгаа. Хэдийгээр стан­­дарт нь 2005 онд батлаг­даж хэд хэдэн удаа өөрчлөлт ор­сон боловч хэрэгжилт нь хан­галтгүйгээс стандартын шаард­лага хангахгүй эмийн сангууд бий болсоор байна. Мөн тусгай зөвшөөрлийн бодлого алдагдсанаас хэт олон эмийн сан ойр ойрхон байгуулагдах болсон. Үүнээс гадна эмийн сангууд хувьчлагдсанаар тоо нь олширч эмийн стандартаа мөрдөхгүй борлуулалтын хой­ноос хөөцөлдөх болж. Улсын бүртгэлд эм бүртгэж авсны дараа ямар  үр дүнтэй байна вэ гэдгийг нь анхаарахгүй байна. Дээрхээс гадна нэг аюул нь  хүчтэй антибиотик жоргүй олгосноор эмэнд тэсвэртэй нян үүсэх болсон.
-Үүнээс гадна эмийн сан­гуудад эмийг жороор ол­гоно гэдэг хууль үйлчил­дэг­гүй шүү дээ?
-Эм жоргүй олгож  буй  шалтгаан нь  иргэд эмчид очихоос цааргалан дур мэдэн эм хэрэглэдэг. Нөгөө талаар эмч нар жор бичихэд их цаг орно гэдэг. Ер нь, эмийн сангууд жор барьж ирээгүй хүнд эм олгодог. Сүүлийн үед эмийн нэр төрөл олширсноор жор бичихэд хүндрэл гараад байгаа. Эрүүл мэндийн салбарт шинэчлэл хийснээр иргэдийг эмийн хэрэглээний боловсролтой болгоно. Ингэснээр өөрөө өөрийнхөө эрүүл мэндэд анхаарал тавих болно. Эмийн жор бичихийг сайжруулах ажлыг шат дараатай хийнэ. Дөрвөн жилийн дотор эмийн жорыг цахим хэлбэрт оруулна гэсэн төлөвлөгөөтэй байна.  
-Өнөөдөр эмийн бизнес хамгийн ашигтай гэгдэх боллоо.  Ховор эмүүд хэт өн­дөр үнээр зарагдах бол­сон. Энэ нь иргэдийг эдийн засгийн дарамтад оруулдаг. Энэ талаар ямар шинэчлэл хийх вэ?
-Эмийн үнэд төр зохи­цуу­лалт хийх дүрэм журмыг шинэчилнэ. Сүүлийн үед иргэ­дээс эмийн талаар хамгийн их ирж байгаа гомдол нь амбультороор зарж байгаа эмийн үнэ хэт өндөр байна гэх болсон. Эм ханган нийлүүлэх байгууллага, эмийн сангууд эмийн үнийг нэмж зардаг. Гэхдээ борлуулалтын шатанд үнэ нэмэгдэх ёстой ч ямар ч хяналтгүйгээс хэт  өндөр үнэлэх болсон. Одоогийн мөрдөж буй хууль эрхзүйн хүрээнд зөвхөн даатгалын сангаас олгож байгаа эмийн үнийг хөнгөлдөг. Харин түүнээс бусад эмийн үнийг хөнгөлөх зохицуулалт байхгүй. Төрийн зүгээс эмийн салбарт ямар ч дэмжлэг  байхгүй. Тиймээс шаардлагатай  эм, тоног төхөөрөмжийг НӨАТ-аас хөнгөвчлөх хэрэгтэй байгаа л даа. Ер нь, энэ шалтгаанаар л эмийн үнэ нэмэгдэж байгаа юм.  
-Эмийн үйлдвэр, эм импор­толдог аж ахуйн нэг­жүүдэд хэрхэн хяналт тавьж байна вэ. Цаашдаа ямар бодлого баримтлах бол?
-Эрүүл мэндийн салбарт тусгай зөвшөөрөл авах үйл ажиллагааг бусад салбарын бизнес эрхлэгчидтэй адилтган ирсэн. Бизнес эрхлэгчдийн зүгээс төр хүнд суртал гаргалаа, тусгай зөвшөөрөл өгөхгүй нь гэсэн байнгын дарамтад байдаг. Үүнтэй холбоотойгоор тусгай зөвшөөрлийн бодлого алдагдаж мэргэжлийн бус бай­гууллагуудад зөвшөөр­лийг нь олгосон. Сүүлийн хоёр, гурван жилд илүү их ажиглагдах болсон. Эмийн үйлдвэрлэл эрхлэх, импортлогч аж ахуйн нэгжийн тоо нэмэгдсэн. Иймээс хяналтаа сайжруулах нь чухал.