Монголын донорын холбооныхон УИХ-аар удахгүй хэлэлцэх гэж буй Донорын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулахыг эсэргүүцэж байгаагаа мэдэгдлээ. Тэд “Бидэнтэй хамтарвал донорт аврал ирнэ, ЭМЯ-тай хамтарвал мөхөл ирнэ. Энэ хоёр замын алийг сонгох нь УИХ-д үлдлээ”, “Монголд донор гэх авралын ачтан хэрэггүй бол эрхтэн шилжүүлэн суулгах төвийг барих хэрэггүй. Цусгүй учраас энэ салбар хөгжихгүй”, “ЭМЯ-ны цусны бодлого хариуцсан албанд хариуцлага тооцоход ч багадана”, “Төрийн хуулиар хэн дуртай нь оролдох нь туйлын бүдүүлэг алдаа”, “Цус үгүй бол Монголын үндэсний аюулгүй байдал алдагдана” гэх үгсийг төр засагт хүргэхийг хүсчээ. Ямар учраас ийн элдэв гомдлын үг чулуудаж, эсэргүүцэл тэмцэл өрнүүлэх болсныг Монголын донорын холбооны тэргүүн, хүндэт донор М.Сосорбарамаас тодрууллаа.
-Удахгүй УИХ-аар хэлэлцэх гэж буй донорын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах асуудлыг танай холбооноос эсэргүүцэж байгаа гэв үү?
-Хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах гэж байгаад биш, оруулахаар зэхсэн шинэчилсэн найруулга нь төгс төгөлдөр бус байгааг л эсэргүүцэж байна. Өнөөдөр бид донороо аваръя гэсэн уриалга гаргалаа. Учир нь, Донорын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулсанаар Монгол Улс доноргүй болж мэднэ. Тиймээс цусаа өгдөг олон зуун донорын эрх ашгийг хамгаалдаг байгууллагын хувьд УИХ-д тодорхой хүсэлт шаардлага тавьж байгаа юм.
-Хуулийн төслийн шинэчилсэн найруулгын юу нь буруу байна вэ?
-Зөрчилдөөнтэй нэлээд зүйл байна. ЭМЯ-ны ажлын хэсгээс УИХ-д өргөн барьсан Донорын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөлтэй танилцахад одоо мөрдөж байгаа хуулийн 15.1, 15.2 дугаар зүйл заалтыг хассан байна. Энэ бол маш буруу.
-Яг ямар утгатай заалт юм бэ?
-Дээр дурдсан 15.1, 15.2 дугаар зүйлд донорын халамж үйлчилгээ, хөнгөлөлт, эрүүл мэндийн асуудал шагнал урамшуулал, алдагдсан эрч хүчийг нөхөн сэргээх зэрэг олон цогц зүйл багтаж байсан. Монгол Улс цөөн хүн амтай, цөөн донортой орны хувьд донортоо төрийн үйлчилгээг үзүүлэх үүднээс анх Донорын тухай хуулийг баталсан юм. Хуулийн дээр дурдсан заалтыг хасах юм бол үнэ цэнэ, ач холбогдол, агуулга нь алдагдана. Ингэж цусны доноруудын эрх ашгийг тусгасан заалтыг хассан нь Монголыг доноргүй болгоно л гэсэн үг. Бид эх орон маань илүү аюулгүй, найдвартай, донор цустай орон байгаасай гэсэн үүднээс эсэргүүцэж байна. Өөрөөр хэлбэл, Донорын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулахдаа зүйл заалт бүрийг нэг бүрчлэн сайжруулж, боловсронгуй болгож өгөөч гэсэн хүсэлтийг УИХ-д тавьж байгаа юм.
-Албаныхан хэлэхдээ эрхтэний донорын асуудлыг нэлээд боловсронгуй болгож оруулсан, хуулийн төсөл батлагдвал донорын хүрээ өрөгжинө гэсэн шүү дээ?
-ДЭМБ-ын шугамаар манай улсад Эд эрхтэн шилжүүлэн суулгах төв барихаар болсон. Тэр төвийн гол баримтлах баримт бичиг нь Донорын тухай хууль мөн. Энэ хуулиар эд эрхтэний болон цусны донорыг боловсронгуй болгох ёстой. Гэтэл ЭМЯ эд эрхтэний донорын асуудалд түлхүү анхаараад цусны нөөц, хангамжийн асуудлыг орхигдуулсан төсөл барьсан байна. Донор байхгүй бол цусны хангамж байхгүй болно. Эмнэлгүүдийг тэтгэж, үйл ажиллагааг нь хэвийн явуулахад хамгийн гол нөлөө үзүүлж буй зүйл цусны донор. Цусны донортой холбоотой зүйл заалтыг хасахаар эрүүл мэндийн салбар цааш хөгжих аргагүй болно. Наад зах нь эрхтэн шилжүүлэх том төв баригдлаа гэхэд өдөр бүр маш олон мэс ажилбар хийгдэнэ гэсэн үг. Тэр үед доноргүй байж яаж цусны хангамжийг бүрдүүлэх юм бэ. Хуурай мэс хагалбар хийнэ гэж байхгүй биз дээ.
-Та доноргүй болно гэх үгийг олонтаа хэллээ. Ямар нэг хөнгөлөлт урамшуулал байхгүй бол хэн ч цусаа өгөхгүй гэх гээд байна уу?
-Мэдээж шүү дээ. Хэдийгээр донорууд сайн дураараа цусаа өгдөг ч гэлээ тэдэнд зориулсан төрийн үйлчилгээ байх ёстой. Алдагдсан эрч хүчийг нь нөхөн сэргээх хэрэгтэй. 13 жил ажиллаж байгаа манай донорын холбоо 500 гишүүнтэй. Даргаасаа цэрэг, цэвэрлэгч нь хүртэл бүгд хүндэт донор. Ийм том байгууллагын хувьд гишүүдийнхээ эрх ашиг, цаашлаад ахмад донорын хувьд хойч үеийнхээ эрхийг хамгаалах нь бидний үүрэг. Бид ганц цусаа өгдөг хэдэн донорынхоо төлөө ч бус Монгол Улсынхаа эрх ашгийн төлөө дээрх хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг эсэргүүцэж байгаа юм шүү дээ.
-Та бүхний зүгээс Донорын тухай шинэчилсэн хуульд юу гэсэн заалт оруулмаар байгаа юм бэ?
-Бусдын амь насыг аврахын төлөө 12 литр цус бэлэглэсэн хүн хүндэт донор болдог. Ийм хүндэт доноруудыг жилд нэг удаа улсын рашаан сувилал, амралтад үнэ төлбөргүй амрааж байхыг санал болгож байна. Мөн тогтмол 350-400 грамм цус өгдөг сайн дурын донорт 15 мянга, 400 граммаас дээш цус өгдөг ферезийн донорт 20 мянган төгрөгийг тус тус олгож, алдагдсан эрч хүчийг нөхөх зорилгоор хоол унааны зардлыг нь олгох тухай мөн тусгамаар байгаа юм. Донорт нас харгалзахгүй эрүүл мэнд, нийгмийн халамжийн хөнгөлөлттэй үйлчилгээг тэгш хүртээмжтэй үзүүлэх, шагнал урамшууллын тогтолцоог бий болгох, Донорын холбоо, МУЗН-т мэдээлэл сурталчилгаанд зориулж төсөв баталж өгөх зэргийг зайлшгүй оруулах хэрэгтэй.
