-“Чингис хааны онгоныг нээвэл.. дэлхий сөнөнө” гэж нутгийн малчин хэллээ-

Монголын эзэнт гүрнийг байгуулсан их Чингис хааныг монголын зүүн хойд нутагт, хүн бараг очихооргүй газарт оршуулсан гэж Калифорнийн их сургуулийн судлаачид хэлж байна. Монголын их хааныг оршуулсан газар хаана байгаа вэ гэдэг өнөө хүртэл түүхийн хамгийн том оньсого болж байгаа юм.

Чингис хаан 1227 онд баруун Хятадад ээлжит тулаанаа хийж байлдаж яваад нас барахад шарилыг эх оронд нь авчирч оршуулсан.  Хятадаас хөдөлсөн цуваа хаашаа явж байгаагаа мэдэгдэхгүйн тулд замдаа газарчин бүрээ  хороосоор ирсэн байна. Их хааныг оршуулахад оролцсон боолчуудыг ч гэсэн толгойг нь авсан гэдэг. Дараа нь тэднийг цаазалсан цэргүүдийг ч гэсэн мөн л хороосон. Тэр үеийн сурвалжид “Ямар ч ул мөр үлдээхгүйн тулд онголсон газрын дээгүүр 10 мянган морьтой хүн явуулан талхалж тэгшилсэн” гэсэн нь бий.

Чингис хааны онгоныг олох гэж хэдэн арван экспедиц явсан ч нэг нь ч амжилт олоогүй. Харин Калифорнийн их сургуулийн судлаачид, монголчуудтай хамтарч яваад  байгаа газрыг нь тогтоосноо мэдээлжээ. Үүнийг нисгэгчгүй нисэх аппарат, хиймэл дагуулаас авч радиолокацийн тусламжтайгаар буулгасан 10 мянган хавтгай дөрвөлжин км нутгийн зургийг шинжилсний дүнд тогтоожээ.  Зураг дээрээс хаа нэгтэй газар доорхи байгууламж байгааг тодорхойлж үүнийгээ Чингис хааны булш гэж үзсэн байна. Гэхдээ эрдэмтэд үүнийгээ яг баталгаатай биш гэж үзэж байгаа юм байна. Харин тэд хувиараа хулгайн замаар ажилладаг “хар” археологчдоос хамгаалахын тулд бүх нууцыг хурдан тайлах хэрэгтэй гэж байна.
-Хэдийгээр асар их эрдэнэс  байгаа гэж домогт өгүүлдэг ч бид Чингисийг онголсон газар, булшийг ухахгүй гэж Калифорнийн Их сургуулийн эрдэмтэн профессор  Аотберт Лин хэлж байна. Тэр бас энэ бол ЮНЕСКО-гийн хамгаалалтад байх ёстой гэж нэмж хэллээ.

Ер нь их хааныхаа шарилыг ухахаас орчин үеийн монголчууд айдаг юм. “Аугаа их Чингис хааны шарилыг нээх юм бол дэлхий сүйрнэ” гэж нутгийн нэгэн ахимаг малчин сэтгүүлчдэд хэлжээ хэмээн Украины http://gazeta.ua сайтад Ольга СКОРОХОД бичсэн байна.