Манай урд хөрш долдугаар сард тив алгасан ни­сэгч стратегийн шинэ пуу­жин­гаа амжилттай туршиж америкчуудыг сандаргасан. Энэтхэгчүүд уржигдар цө­мийн хошуу тээх чадвартай так­тик пуужингаа амжилттай туршлаа. Иракчууд 5.3 тэрбум ам.доллараар АНУ-аас 36 ширхэг “F-16IQ Fighting Falcon” онгоц худалдан авав. Польш эх орныхоо үйлдвэрээс 1000 ширхэг хөнгөн танк худалдан авах гэрээ байгуулжээ. Оросууд 2020 хүртэл хуучин Зөвлөлтөөс үлдсэн техник, технологийг шинэчлэхэд хэдэн арван их наяд рублиэр тоологдох өндөр өртөгтэй хөтөлбөр хэ­рэг­жүүлээд эхэлчихсэн явж байна. Тэгэхээр эдгээр ул­с хэнтэй байлдах гээд хэ­нээс хамгаалах гэж батлан хамгаалахын салбар­таа ингэж мөнгө, анхаа­рал тавьж байна вэ. АНУ гэхэд л батлан хамгаалахын сал­бар­таа энэ жил 662 тэрбум ам.доллар төсөвлөжээ. Аме­рик­­чуудын хувьд Ирак, Афга­нистанд байлдаад зэр зэвсэглэлд их мөнгө үрэхээс өөр аргагүй болсон гэж бодъё.

Тэгвэл БНХАУ энэ жил 106,4 тэрбум ам.доллар бат­лан хамгаалах салбарт тө­сөв­лөжээ. Оросууд 71.2 тэр­бум ам.долларыг 2012 онд бат­лан хамгаалах салбартаа үрнэ. Ер нь, ямар нэг дайн байл­даан гарна гэж зүүдлэхэд ч бэрх Швейцарь хүртэл бат­лан хамгаалах салбартаа жил­д 2,5 тэрбум ам.доллар зарцуул­даг байх юм. Харь гаргийнхны дайралтаас л хамгаалах гэж ийнхүү манайхаас бусад улс батлан хамгаалах салбар­таа тэрбум тэрбумаар нь хөрөнгө хаядаггүй л байлтай.
Ажиглаад байхад, бат­лан хамгаалах салбарт зориу­л­сан энэ их хөрөнгийн дий­лэн­хийг хуучин техникээ шинэч­лэхэд зарцуулдаг юм бай­на. Жишээлэхэд, оросууд гэ­хэд л Зөвлөлтийн үеэс үлдсэн Т-80 үндсэн танкуудаа сүүлийн үеийн Т-90 болгон өөрчлөхөд ихээ­хэн хөрөнгө зарцуулсан бай­даг. Бразилчууд орчин үеийн хамгийн шилдэг үнд­сэн танкийн нэг гэгддэг “Лео­пард”  танкийг Бельги, Гер­ма­наас худалдан авчээ. Хята­дууд зөвхөн энэ жил гэ­хэд л Оросоос нисдэг тэрэг, онгоц болон нисдэг тэрэг­ний хөдөлгүүр 1,3 тэрбум ам.доллараар худалдан авсан байх юм. Хуучирсан зэвсэг, байл­дааны технологийг шинэ, сүүлийн үеийн зэвсэг техникээр солих­доо ийнхүү улс орнууд гар татахгүй болжээ.

Гэвч тэд мөнгө нь багтаж ядсандаа, хийх юмгүйдээ шинэ зэвсэг, байлдааны технологи худалдан авахад мөнгө үрээд байгаа биш гэдгийг та  мэдэж байгаа байх. Социалист систем задран унаж, Америк тэргүүтэй барууны тогтолцоо үндсэндээ дэлхийд ноёрхох болсноос хойш бүс нутгийн шинжтэй мөргөлдөөн, жижиг дайн өмнөхөөсөө олон гарах болсон нь түүхэн үнэн. Югославын дайн, Ирак, Афганистан, Арабын орнуудад өнөөдөр болж байгаа үйл явдал бол үүний тод жишээ. Манай улс яах гэж зэвсэглэх юм бэ. Хэн ч манай улсыг тоож дайтахгүй, урд нь нангиад ард нь оросууд бай­на гэх хүмүүс цөөнгүй. Тэгвэл хэдхэн жилийн өм­нө болсон Орос Гүр­жийн мөргөлдөөн байна. Абхаз, Өмнөд Осети дахь өөрийн улсын иргэдийг хам­гаалах нэрийдлээр Гүржийн нутаг дэвсгэрийн 20 хувийг зургаахан өдөр байлдаад л эзлээд авчихсан. Хоёр их хөршийн маань аль нэг нь гэнэт манай улсад амьдарч, ажиллаж байгаа иргэдийн аюулгүй байдлыг хам­гаалах нэрийдлээр сүнгэ­нээд ороод ирвэл бид өөдөөс нь ядаж  “сарваганаж” чад­даг байгаа даа. Манайд ямар ч байсан цэргийн нисэх хүчин гэж байхгүй бол­сон. Агаараас эсэргүүцэн хам­гаа­лах гэж ёс төдий л юм байгаадаа. Зөвлөлтийн үед үйлдвэрлэсэн С -125 пуу­жин­тай. Ядаж өөрсдөө очоод бөмбөг­дөөд, сөнөөгөөд байж чаддаггүй юм гэхэд болзош­гүй үед дайсны онгоцны эсрэг хар­вачихдаг, оночихдог пуу­жин­тай байхад илүүдэхгүй байх гэж бодогдох юм. Оро­суудыг Иранд С-300 гэдэг агаарын дайрал­таас эсэргүүцэн хамгаа­лах пуужингаа зарах гэж байгаа сургаар Израйль, АНУ ихэд сандран дургүйцлээ илэрхийлсэн. Америк, Израй­лийн зүгээс онгоцуудыг гаргахгүй онодог ийм пуужинтай бол­чих­вол бүс нутаг дахь хүчний тэнцвэр алдагдаж, Иран давамгайлна л гэж шах­саар байгаад заруулахыг нь болиулсан. Тэгэхээр агаа­раас эсэргүүцэн хамгаалах гэдэг ямар их ач холбогдолтой зүйл болох нь ойлгомжтой.

Танк гэвэл Википедияд бичсэнээр Монголд 370 ширхэг Т-54/55 танктай. Бүр өнгөр­сөн зууны 60-аад оны үед үйлдвэрлэсэн танкууд. Хята­дууд гэхэд л, хэдхэн са­рын өмнө Зөвлөлтийн Т-80 танк дээр тулгуурлаад өөрийн гэсэн “Тype 99 – 99А2” заг­варын танк үйлдвэрлээд эхэл­чихсэн. Оросуудын тухай бол яриад ч хэрэггүй биз. Танкаараа ал­дартай улс. Манайх танк шинээр худалдаж авдаггүй юм гэхэд байгаа хэдээ шинэчлэх л шаардлагатай. Шинээр Баруун Германы “Леопард-1” танк худалдан авъя гэвэл нэг бүр нь 10 сая орчим ам.доллар болно. Харин байгаа Т-55 танкийг румынчуудын санал болгосны дагуу шинэчлэхэд 1 сая ам.доллар зарцуулна. Энэ шинэчлэлд нь лазерын бай зааг­­чаас эхлээд өө­рийн тан­куу­дыг та­них авто­мат систем хүр­тэл маш олон зүйл ордог. Цаашилбал, сумны үйлдвэрлэл байна. Манайх хар тугалга, зэсийн ордуудаараа алдартай. Гэсэн атлаа АК- бууныхаа сумыг өөрсдөө үйлд­вэрлэчихэж чадахгүй. Вене­­суэль улс хэдэн жилийн өмнө зэв­­сэгт хүчнийхээ үндсэн зэвс­гээр АК бууг сонгон тэрбум гаруй ам.доллараар худалдан авахдаа бууны үйлдвэр, сумны үйлдвэрлэлийн технологийг нь давхар авсан. Манайх яагаад оросуудаас лицензийг нь авч болдоггүй юм бол. Цэргийн хувцаслалтын тухайд оросууд саяхнаас цэргийн хувцсаа өндөр технологи ашиглан хийсэн шинэ даавуугаар үйлдвэрлэх болсон. Өөрөөр хэлбэл, хөлс гадагшлуулах ч борооны ус нэвтрүүлэхгүй даавуутай. Гэтэл манай улс хаанаас ямар чанартай даавуу аваад цэрэг дайчдаа хувцаслаад байдгийг мэддэг хүн байна уу. Бас нэг асуудал гэвэл явган цэргийн тээвэрлэлт. Оросууд алдарт УАЗ-469 машиныхаа үйлдвэрлэлийг зог­соо­чихсон. Орчин үеийн шаардлага хангахгүй болсон гэж үзсэн. Тэгээд Италийн “ИВЕКО” компанийн өндөржүүлсэн туу­лах чадвартай жийп маши­ныг үйлдвэрлэх лиценз авсан. Америкчууд ч алдарт “Хаммер” жийпээ шинэ дайны шаардлага хангахгүй байна гэж үзээд шинэчлэн солих ажлаа эхлүүлжээ. Бразил улс 1,2 тэрбум реалаар 4000 ачааны машин, 2000 хуягт тээвэрлэгч худалдан авах гэрээ байгуулчихсан.
Зэвсэгт хүчний шинэчлэлд компьютержүүлэх, роботжуу­лах заавал багтах ёстой. Аме­рикчуудын Афга­нис­танд явуулж байгаа ажил­лагаа компью­тержүүлэлт, роботжуу­лалт гэж юу байд­гийг бодитоор харуул­сан. Нисгэгчгүй автомат нисэх тө­хөө­рөмжүүд 10, 12 цагаар тасралтгүй нисэн жи­жүүр хийж, хамгийн сүү­лийн үеийн камеруудаар авто­матаар хяналт явуулж, алан хядагчдыг олон арван км-ийн цаанаас илрүүлэн огт санаандгүй байхад л агаараас пуужингийн цохилт өгөх за­маар цэгэн устгал хий­сээр. Нисгэгчгүй нисэх төхөөрөмж нь нэг км гаруй өндөр нэг цаг орчим нисдэг 10 хүрэхгүй кг жинтэй бяцханаас эхлээд тонн гаруй хүнд жинтэй 20 км өндөр 24 цагийн турш нисдэг гээд олон янз. Сүүлийн үед Араб, Азид болж байгаа зэвсэгт мөргөлдөөнүүдээс, үзвэл энэ мэт нисгэгчгүй ни­сэх төхөөрөмжийн ач хол­бог­дол асар ихээр нэ­мэг­дэж байна. Аваад эзэм­шээд, хэрэглэх турш­лагатай болсон байхад ийм нисэх төхөө­рөмжүүдийг ядаж л хаврын цагт ой хээрийн түймрийн хя­налтанд гаргах гээд о­лон янзаар ашиг­лах бо­ломж­той. Санс­раас байрлал то­дор­хой­лох систем байна. Ма­най улс албан ёсоор зэвсэгт хүчний хэрэгцээндээ ашиг­ладаг эсэхийг мэдэхгүй юм. Ямар ч байсан, Оросууд ГЛОНАСС гээд өөрийн гэсэн сис­темтэй болсон, манай урд хөрш зургаан жилийн да­раа гэхэд мөн л өөрийн гэ­сэн байрлал тодорхойлогч сис­тем­тэй болно. Эцэст нь, дэлхийн зэвсэг­лэлийн зах зээлд идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байгаа орнууд зүгээр нэг шинэ зэвсэг авдаг байснаа больсон. Улсууд нь шинэ зэвсгийг технологийг техникийн хамтаар худалдан авах, өөрийн улсын нутагт ядаж л угсралт гүйцэтгэдэг үйлдвэр байгуулах замаар эдийн засгаа тэтгэхийг голчил­дог болж. Хятадууд бүр 1990-ээд онд олон зуугаар тоо­логдох Су-27 сөнөөгч он­гоц худалдан авах гэрээ бай­гуул­чихаад эхний хэдийг нь авсны да­раа өөрсдөө хуулбарлан үйлд­вэрлэж сурчихаад гэрээгээ цуц­лаад авахаа больчихсон байх жишээтэй. Манайд энэ мэтээр гадаадын зэвсэг технологийг өөрийн болгоод авах боловсон хүчин бий юу. Энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуул­даг ядаж ганц ч гэсэн зо­хион бүтээх товчоо, эсвэл су­далгааны газартай болмоор юм.
Дэлхийн нийтээр зэвсэглэлд маш их анхаарах болсон. Энэ жилд л гэхэд, дэлхийн хэмжээнд зэвсэглэлд 1.2 их наяд ам.долларыг зарцуулна. Цаашид энэ тоо өснө үү гэхээс буурахгүй.